Het bedrijf van de broers Rick en Niels Melenhorst in Erica laat zich niet in één woord omschrijven. Het is een mozaïek van teelten die op het eerste gezicht niets met elkaar te maken hebben, en van activiteiten, zoals begeleiding van Wajong-medewerkers en veredeling. Daarmee worden het risico en de arbeidsfilm gespreid. ’We kijken goed welke teelt bij de kas en bij ons bedrijf past.’

In de naastgelegen kas wordt statice geteeld, aan de overkant van de weg potrozen. Even verderop staat de kas met helleborus. Kwekerij Melenhorst is constant in beweging. Als je dan toch een constante factor moet aanwijzen, dan is dat alstroemeria die al geteeld wordt sinds 1985, het jaar waarin ouders Jan en Marietje een kas op deze plek hebben gebouwd.

Al snel besluiten ze uit te breiden en nemen de chrysantentuin van de buurman over. „Deze kas was eigenlijk te donker voor chrysant”, vertelt Rick. „Er kwam 4.000 lux belichting om meer rondes en een betere kwaliteit te kunnen telen. Desondanks leverden de onbelichte alstroemeria’s meer op. Dus werden de chrysanten ingewisseld voor alstroemeria. Maar de lampen verkopen lukt niet. Met de teeltvoorlichter hebben we toen onderzocht of belichting van alstroemeria rendabel was. Dat was niet gebruikelijk, maar het ging heel goed. De productie en de kwaliteit in de winter schoten omhoog.”

Alstroemeria in zwaar weer

Als Rick in 1998 van de HAS Delft komt, bouwt de familie Melenhorst een nieuwe alstroemeriakas in Klazienaveen. De chrysantentuin wordt verkocht. „Toen kwam er een kink in de kabel. De import uit Afrika nam toe en de markt werd overspoeld met alstroemeria’s van een matige kwaliteit. Elk jaar ging er een cent van de middenprijs af, terwijl de gasprijs steeg naar 30 cent. De locatie werd onhoudbaar.”

De kas wordt verkocht aan een collega-alstroemeriateler. Rick blijft aan als bedrijfsleider, met het idee om de kwekerij ooit terug te kopen. Maar de marktsituatie voor alstroemeria blijft slecht. De locatie wordt opnieuw verkocht, nu aan een tomatenteler.

Rick moet op zoek naar iets anders en vindt dat in een nieuw tuincentrum dat hij samen met een buurman kan opzetten: de Plantjesmarkt. Dit gaat vlot van start, maar loopt uiteindelijk spaak omdat de grond niet de juiste bestemming heeft. Ondertussen is Jan Melenhorst in 2006 begonnen met de veredeling van alstroemeria in een afdeling naast de schuur.

De grote brand

Op 17 april 2012 slaat het noodlot toe op het ouderlijk bedrijf. Om negen uur in de avond branden de kas, de schuur en het halve woonhuis af. Oorzaak: vermoedelijk kortsluiting in de kantine. Het ­resultaat van zes jaar veredeling drijft in het bluswater. „In de as hebben we naar plantjes gezocht. Het grootste deel ging verloren.”

Ineens ligt de vraag op tafel of Niels en Rick, die allebei elders werkten, verder zouden willen met het bedrijf. Ze besluiten om de schuur en de kas te herbouwen, maar dan zonder belichting, om lowbudget te gaan telen met weinig energiekosten. „Eigenlijk hebben we zo tijd gekocht om te zien of de veredeling wat zou worden.”

Eigen laboratorium

Ze zetten een eigen laboratorium op met een laborant die in Wageningen is afgestudeerd. Eerst veredelen ze puur voor zichzelf. Maar na een tijdje komt er ook vraag van andere kwekers. „We wilden het liefst zo ver mogelijk weg leveren, anders zouden we onze eigen soorten op de veiling tegenkomen. Daarom leveren we vooral in Colombia en sinds twee jaar ook in Afrika. Nu ons assortiment breder is geworden, hebben we daar ruimte voor. Als iemand in Afrika onze soorten wil telen, dan stoppen we daar zelf mee.”
De broers zelf telen nu twaalf soorten alstroemeria, waarvan tien uit eigen veredeling. „Daarmee kunnen we de veredeling bekostigen. Bovendien doen we op die manier zelf de marktintroductie en krijgen we goede feedback.”

Verder verbreden

Vanaf 2017 worden de alstroemeria’s belicht met 100 µmol, om in de winter ook een goede kwaliteit te krijgen. Inmiddels is het bedrijf verder aan het verbreden. Zo zijn kassen in de straat gehuurd en aangekocht voor diverse teelten. „De buurman is één keer te koop, maar daar gaan we niet automatisch alstroemeria in telen. Dat vergt namelijk hoge investeringen als belichting en grondkoeling. We kijken welke teelt bij de kas en bij ons bedrijf past, rekening houdend met investeringen, risicospreiding en de arbeidsfilm.”

De kas waarin statice wordt geteeld krijgt bijvoorbeeld restwarmte uit de belichte alstroemeriakas. De onbelichte huurtuin aan de overkant is geschikt voor potrozen. En helleborus heeft de drukste periode in de winter, als het rustig is in de alstroemeria en de potrozen. „Daarmee krijgen we de arbeidsfilm nagenoeg vlak. Zo puzzelen we met verschillende teelten.”

Loyale medewerkers

De arbeid heeft Melenhorst grotendeels ingevuld met jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt. „De directeur van een ZMLK-school vroeg eens of we stageplekken hadden voor jongeren. Het UWV wilde ook graag mensen bij ons plaatsen die op zoek waren naar werk. Vijftien jaar geleden zijn we een pilot gestart, en sindsdien hebben we ons daarin gespecialiseerd.” De jongeren worden volgens de CAO betaald. Het UWV bepaalt hun loonwaarde en past zonodig de rest van het loon bij.

„Het vraagt wel wat aanpassingen in het bedrijf”, vertelt Melenhorst. „Normaal doe je meerdere taken in een werkgang; bij ons is het één werkgang per ronde. Dat kost wat extra tijd. Voor ons is het voordeel dat we er heel loyale medewerkers aan hebben. De jongeren vinden het erg fijn dat ze hier kunnen werken en een vast contract krijgen.”