Vaste kosten zijn nieuw ­gevaar voor glastuinbouw

Na meer dan twee jaar energiecrisis kan de balans worden opgemaakt. Die is samen te vatten in de Engelse zinspreuk ’Never waste a good crisis!’; daarmee duidend op het vermogen dat Europa heeft gehad om alternatieven te vinden voor gas en olie uit Rusland. Die zoektocht kostte echter wel tijd. Hierdoor liepen de prijzen eerst keihard op, met alle gevolgen van dien. Huishoudens raakten in de financiële problemen en bedrijven moesten hun activiteiten op een lager pitje zetten of zelfs geheel stoppen. Dat gebeurde ook in de glastuinbouw.

Vervolgens gingen de handen uit de mouwen om alternatieven in gang te zetten. Denk aan de extra import over zee om weggevallen gas en olie uit de pijplijn op te ­vangen, of aan de Europese strategische gasvoorraden. Consumenten zetten de thermostaat lager en begonnen hun huizen energiezuini­ger te maken met isolatie, warmte­pompen en zonnepanelen. En in de glastuinbouw ging men bijvoorbeeld terug in de belichting of sloeg men de dure wintermaanden over. Overal werden oplossingen gezocht voor het energieprobleem.
Dat heeft er allemaal aan bijgedragen dat de energieprijzen nu structureel aan het zakken zijn. De paniek dat de energieprijzen weer torenhoog zullen stijgen, is weg­geëbd. En als de patstelling in het oosten de komende jaren zo blijft bestaan, dan lijkt het aannemelijk dat de prijzen het laagste punt nog lang niet hebben bereikt.
De hoge commodityprijzen hebben echter ook de ogen geopend bij overheid en leveranciers dat er blijkbaar veel meer financiële ruimte in de grootzakelijke markt zat dan dat men jarenlang veronderstelde. Geholpen door de inflatie, in eerste instantie veroorzaakt door de hoge energieprijzen, had men daarbij ook opeens een valide argument om tarieven te gaan verhogen; alles werd namelijk duurder, dus dan kon de energiebelasting ook wel omhoog. Hetzelfde geldt voor de netbeheerderskosten en de tarieven van de energieleveranciers.
Maar deze trend kan er wel toe leiden dat de glastuinbouw in een lastig parket gaat komen. Hoge energiekosten kun je namelijk mijden met termijn- en daghandel en slimme inzet van je bedrijfsmid­delen, bijvoorbeeld op flexibiliteitsmarkten. Hoge vaste kosten zijn echter gewoon vast; die zijn niet ­ te vermijden. Dus hef het crisis­beraad nog maar niet op.