Water is het bloed van de plant. Het neerslagtekort in de afgelopen twee zomers laat zien dat de beschikbaarheid van dat water niet meer altijd vanzelfsprekend is. Buitenbloementelers moeten nu alvast nadenken over hun watervoorziening in de toekomst, vinden adviseurs. Een van de deeloplossingen kan peilgestuurde drainage zijn, eventueel in combinatie met wateropslag. Een zoetwaterlens als appeltje voor de dorst.

Vorig jaar en dit jaar waren zeer droge jaren, en de voorspelling is dat zowel buien als neerslagtekorten in de toekomst met grotere pieken zullen komen. Voor de meeste buitenbloemen­telers is droogte tot nu toe niet zo’n probleem geweest, omdat ze kunnen beregenen. Maar in sommige situaties is er te weinig water van goede kwaliteit, of is beregenen niet toegestaan. Peilgestuurde drainage kan dan helpen om de droge tijd beter door te komen.

Zoetwaterlens

Het principe van peilgestuurde drainage is dat de teler een zoetwaterlens tussen zijn drainbuizen opzet, bijvoorbeeld door regenwater niet meer weg te laten stromen, of door extern water binnen te laten. Daarmee creëert hij een hogere grondwaterstand voor drogere tijden. Het perceel wordt als het ware losgekoppeld van de sloot. De planten hebben dan makkelijker toegang tot water en lopen minder kans op droogteschade.

Bij peilgestuurde drainage wordt onderscheid gemaakt tussen een actieve en passieve variant (zie kader ’Actieve en passieve drainage’). De aanleg van zo’n systeem kost doorgaans ruim het dubbele van reguliere drainage, schat Simon van Meijeren, hydroloog bij adviesbureau Acacia. „Dit wordt goedkoper als we het efficiënter kunnen aanleggen met minder manuren. Hier werken we samen met draineurs en agrariërs aan.”

Volgens René van Gastel, adviseur bij GroeiBalans, hoeft het systeem in de basis niet veel te kosten. Het kan gaan om eenvoudige maatregelen zoals een instelbare verzamelput, waarmee het niveau handmatig is te regelen.

Waterschappen

In de landbouw is al vrij veel ervaring opgedaan met peilgestuurde drainage, bijvoorbeeld via het programma Spaarwater, dat bedoeld is om agrariërs minder afhankelijk te maken van oppervlaktewater voor irrigatie. In Noord-Holland wordt het in de bloembollen toegepast als manier van beregening. Daar is het beter bekend als sub-irrigatie. Er zijn meerdere waterschappen die dit stimuleren, vooral om inklinking van veengronden te voorkomen.

In Limburg is het gebruik van traditionele drainages sinds 1 januari 2018 zelfs verboden. Hier geldt een ombouwplicht naar peilgestuurde drainage, als maatregel om vochttekorten tegen te gaan. In de teelt van buitenbloemen wordt het nog nauwelijks toegepast.

Of en hoe de techniek is toe te passen, hangt af van afhankelijk van het doel waarvoor het wordt gebruikt, de grond, de teelt en de beschikbaarheid van zoet water.

Telers moeten nu al nadenken over watervoorziening in de toekomst

Henk van den Berg, adviseur zomerbloemen

Bedieningsgemak

In de regio Boskoop wordt peilgestuurde drainage gestimuleerd door Greenport Boskoop, die het ziet als een manier om bodemdaling tegen te gaan. Een handvol boomkwekers is hiermee aan het experimenteren, samen met Broere Beregening uit Waddinxveen, een bedrijf dat irrigatiesystemen aanlegt. De techniek is op veel plaatsen toepasbaar waar drainage ligt, legt directeur Arie Jan Broere uit. Volgens hem is belangrijkste voorwaarde dat de grond en vooral de drainagebuizen horizontaal liggen.

„De grootste slag die we hebben gemaakt is het bedieningsgemak. De ondernemer wil niet telkens de peilput in duiken om handmatig de vlotter te verzetten. Daarom hebben we in de put een schakelkastje met een niveausensor geplaatst, die we kunnen bedienen met een app op de smartphone. Zo kun je veel actiever omgaan met het waterpeil. In een natte periode laat je de grond eerst enkele weken doorspoelen om zout kwijt te raken. Daarna kun je het water gaan vasthouden. Eventueel kun je extern water inlaten om te voorkomen dat een holle waterspiegel ontstaat. Voor een droge periode zet je het niveau wat hoger, in een lange periode van neerslag laat je het peil weer zakken.”

Broere schat de extra kosten voor deze bediening van het waterpeil op zo’n €2.000. Daarvoor krijgt de teler een slimme schakelkast in de pompput, een inlaatklep voor het buitenwater en een bedieningsapp op zijn smartphone.