De sterke verhoging van de Opslag Duurzame Energie op netstroom per 2020 is niet aanvaardbaar, vindt Glastuinbouw Nederland-voorzitter Sjaak van der Tak. Hij heeft de Tweede Kamer breed opgeroepen om een motie in te dienen om de verhoging ongedaan te maken. „Als dit niet van tafel gaat, dan weiger ik het Klimaatakkoord te tekenen.”

Een forse verhoging van de Opslag Duurzame Energie (ODE) op netstroom gaat glastuinbouwbedrijven tienduizenden euro’s per jaar kosten, werd begin oktober duidelijk. In de derde tariefgroep, tussen 50 en 10.000 MWh, stijgt de ODE met bijna €14 per MWh. Na 2020 zullen waarschijnlijk nieuwe verhogingen volgen. Aan de zogeheten klimaattafels is deze verhoging niet besproken, en hij was ook niet te vinden in de begroting van de ministeries. „Wij hielden wel rekening met een geleidelijke toename van de ODE op elektriciteit, en wisten dat dit een toenemende kostenfactor zou worden”, vertelt Rob van der Valk, energiespecialist bij Glastuinbouw Nederland. „Maar de huidige extreme tariefverhoging kwam als een donderslag bij heldere hemel.”

Als netstroom zoveel duurder wordt, heeft dat een averechts effect op het gebruik van warmtepompen. Dat is in strijd met het Klimaatakkoord. Maar het zal ook grote economische gevolgen hebben voor glastuinbouwbedrijven: faillissementen, bedrijfssluitingen en gedwongen wijzigingen van de strategie. „Het lijkt erop dat de betrokkenen zich niet hebben gerealiseerd wat de gevolgen zijn voor de glastuinbouw”, aldus Van der Valk. Volgens de brancheorganisatie zullen hierdoor zeker 400 tuinbouwondernemingen in de problemen komen.

Vooral glastuinbouw de dupe

De Opslag Duurzame Energie is ingesteld om de SDE-subsidies te financieren. Het lijkt erop dat het kabinet heeft gezocht naar een manier om de industrie hoger te belasten op ODE elektriciteit. Dat gaat het beste in de derde tariefgroep. In de vierde schijf, boven 10.000 MWh, zijn voor de industrie allerhande vrijstellingen, teruggaafregelingen en lage tarieven geregeld. Daar is dus geen ODE-opbrengst te genereren. In de derde schijf kan dat wel. Voor grote industriële bedrijven lijken de gevolgen beperkt te blijven, aangezien zij grotendeels in de vierde schijf zitten. Bij heel veel glastuinbouwbedrijven valt het elektraverbruik echter precies in de derde schijf. Zij worden disproportioneel geraakt, stelt Glastuinbouw Nederland.

Klimaatakkoord niet tekenen

Voorzitter Sjaak van der Tak noemt de voorgenomen verhoging dan ook onaanvaardbaar. Daarbij heeft hij een goede troefkaart in handen. „Op deze manier onderteken ik het Klimaatakkoord niet. Deze verhoging staat immers niet in het akkoord. In dat geval zullen we opnieuw met de overheid aan tafel moeten.”

Glastuinbouw Nederland heeft diverse partijen in de Tweede Kamer opgeroepen om een motie in te dienen. De strekking daarvan is: ’Trek de nieuwe regeling in voor de glastuinbouw, zodat we kunnen komen tot een nieuwe regeling die het doel ook echt dient, namelijk een goede voeding krijgen voor de SDE++.’ Van der Tak: „Het uitgangspunt moet zijn: hoeveel geld is nodig om de SDE voor de glastuinbouw te voeden?” Volgens hem hebben meerdere Kamerleden inmiddels aangegeven dat ze hier een punt van willen maken, bijvoorbeeld met een motie of een amendement.
De voorgestelde ODE tarieven treden in werking per 1 januari 2020. Er komen nog twee debatten waarin moties kunnen worden ingediend, namelijk begin en eind november.

Als deze verhoging van de ODE-heffing niet doorgaat, heeft dat tot gevolg dat er minder geld wordt binnengehaald voor de SDE-subsidies. Waar zou die financiering dan vandaan moeten komen?
„Wij denken dat daarvoor de totale systematiek van de ODE in relatie tot de SDE opnieuw moet worden overwogen”, aldus Van der Valk. „Voor de SDE-uitgaven werd bijvoorbeeld uitgegaan van meer warmtepompen, maar die komen er niet bij zo’n stijging van de elektraprijzen. Hoe de heffingssystematiek er dan wel zou moeten uitzien, dat wordt onderdeel van die discussie. Daarbij sluiten we niets uit.”

Daarnaast is een kenmerk van de energietransitie dat opwekking en gebruik van CO₂-vrij opgewekte elektriciteit wenselijk is en wordt gestimuleerd. Een (toenemende) ODE-heffing op duurzaam opgewekte elektriciteit staat hier echter haaks op, meent Glastuinbouw Nederland. „Andersom zou een – gedeeltelijke – ODE-vrijstelling op inkoop van duurzaam opgewekte elektriciteit een stimulans zijn voor de doorontwikkeling. Als dat lukt wil ik me ervoor hard maken dat we als glastuinbouw massaal overstappen op de inkoop van CO₂-vrije elektriciteit”, aldus Van der Tak.